فیستول مقعدی یک بیماری پزشکی است که با تشکیل یک مجرای غیرطبیعی بین سطح داخلی کانال مقعد و پوست اطراف ناحیه مقعد مشخص می‌شود. این بیماری معمولاً نتیجه التهاب یا عفونت غدد مقعدی است که به آبسه منجر می‌شود و در نهایت به تشکیل فیستول ختم می‌گردد. علائم شایع شامل درد، ترشح چرکی یا خونی و تحریک پوست در ناحیه مقعد است.
درمان فیستول مقعدی معمولاً شامل روش‌های جراحی برای برداشتن یا ترمیم مجرا است و بسته به پیچیدگی فیستول، ممکن است روش‌های مختلفی مانند فیستولوتومی، پلاگین بیولوژیکی یا فلپ‌های مخاطی مورد استفاده قرار گیرد. فیستول مقعدی در صورت عدم درمان می‌تواند به مشکلات جدی‌تر و مزمن منجر شود، بنابراین تشخیص و درمان به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین سبب در این مقاله وب سایت دکتر قمری به معرفی و بررسی این عارضه خواهیم پرداخت.
فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعدی یک گذرگاه غیرطبیعی است که از داخل بدن به پوست خارج در ناحیه مقعد ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در قسمت فوقانی مقعد، جایی که غدد مقعدی قرار دارند، شکل می‌گیرد. هنگامی که این غدد عفونی می‌شوند، تخلیه عفونت می‌تواند به تشکیل فیستول منجر شود. این عفونت به نام آبسه پری‌آنال شناخته می‌شود. گاهی فیستول مقعدی به فیستول پری‌آنال نیز معروف است، به این معنا که در ناحیه مقعد قرار دارد.
این وضعیت چقدر شایع است؟
فیستول یک بیماری آنورکتال نسبتاً شایع است و در مردان دو برابر بیشتر از زنان رخ می‌دهد. حدود نیمی از افرادی که دچار عفونت غده مقعدی می‌شوند، به فیستول مبتلا می‌شوند. یک غده عفونی که منجر به آبسه می‌شود، علت ۷۵ درصد از فیستول‌های مقعدی است.
علائم فیستول مقعدی چیست؟
شایع‌ترین علائم فیستول مقعدی عبارتند از:
- درد مقعدی، اغلب شدید و ضربان‌دار، که ممکن است هنگام مدفوع، سرفه یا نشستن تشدید شود.
- تورم و قرمزی (التهاب) داخل یا اطراف مقعد.
- تخلیه مایعات چرکی، مدفوع یا خون از ناحیه اطراف مقعد.
علائم کمتر شایع عبارتند از:
- تب
- درد هنگام ادرار کردن
- مشکل در نگه‌داشتن مدفوع
فیستول مقعدی چه شکلی است؟
فیستول مقعدی مانند سوراخی در پوست نزدیک مقعد است که به آبسه داخل متصل می‌شود. این سوراخ ممکن است چرک، خون یا مدفوع ترشح کند، به‌ویژه زمانی که پوست اطراف آن لمس می‌شود. انواع فیستول با عکس را مشاهده کنید.
علت فیستول مقعدی چیست؟
شایع‌ترین علت فیستول مقعدی، آبسه پری‌مقعدی است که ناشی از عفونت غده مقعدی است. سایر علل غیر معمول شامل بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون، عفونت‌های مقاربتی (STI)، بیماری سل، آسیب‌های تروماتیک یا جراحی قبلی، پرتودرمانی برای سرطان در ناحیه لگن، و عفونت‌های باکتریایی نادر است.
عوامل خطر برای ابتلا به فیستول مقعدی چیست؟
عوامل خطر شامل موارد زیر است:
- مرد بودن
- داشتن آبسه پری‌مقعدی در گذشته
- ابتلا به بیماری‌های التهابی روده مانند کرون
- سابقه جراحی یا پرتودرمانی در ناحیه پری‌مقعدی
- نقص ایمنی یا مستعد ابتلا به عفونت‌های مکرر
- داشتن عفونت مقاربتی مزمن
با در نظر گرفتن این نکات، مراقبت و درمان به‌موقع می‌تواند از پیچیدگی‌های بیشتر جلوگیری کند. برای اطلاعات بیشتر با بهترین مرکز درمان فیستول در تماس باشید.
عوارض احتمالی فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعدی که درمان نشود، معمولاً به خودی خود بهبود نمی‌یابد و ممکن است منجر به عوارض طولانی‌مدت شود، از جمله:
- عفونت مداوم: فیستول ناشی از آبسه یا عفونت ممکن است عفونت را به‌طور مداوم فعال نگه دارد. ممکن است به نظر برسد که عفونت در محل اولیه از بین رفته است، اما پس از مدتی برمی‌گردد و آبسه جدیدی تشکیل می‌دهد و درد را مجدداً ایجاد می‌کند. گاهی اوقات، فیستول به نظر می‌رسد که در حال بهبود است و دهانه خارجی آن بسته می‌شود، اما عفونت مکرر و تخلیه مجدد آن را در یک چرخه تکراری باز می‌کند.
- گسترش فیستول: فیستول مزمن ممکن است به ندرت در جهات جدید گسترش یابد و کانال‌ها و منافذ جدیدی در پوست ایجاد کند. ترمیم این فیستول‌های پیچیده دشوارتر است.
- سرطان: سرطان مقعد گاهی اوقات در فیستول‌های مقعدی طولانی‌مدت که سال‌ها وجود داشته‌اند، یافت می‌شود. التهاب و فرسایش مزمن از عوامل خطر شناخته‌شده برای سرطان هستند.
تفاوت فیستول و آبسه را بشناسید تا در انتخاب مسیر درمان آگاهی بیشتری داشته باشید.
فیستول مقعدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان می‌توانند اکثر فیستول‌های مقعدی را در طول معاینه فیزیکی پیدا کنند، اما گاهی اوقات دهانه بیرونی بسته می‌شود. ارائه‌دهنده ممکن است بخواهد سوراخ داخلی فیستول را در داخل مقعد پیدا کند که ممکن است نیاز به بیهوشی داشته باشد. اگر معاینه دردناک باشد، ممکن است شما را در اتاق عمل تحت آرام‌بخشی معاینه کنند.
برای یافتن منبع داخلی فیستول، ممکن است از ابزارهایی مانند آنوسکوپ یا پروکتوسکوپ استفاده کنند. گاهی پراکسید هیدروژن به دهانه خارجی تزریق می‌شود تا عفونت در منبع فیستول پیدا شود. پراکسید با عفونت تعامل کرده و حباب یا کف در محل ایجاد می‌کند که می‌تواند منبع داخلی را تایید کند.
آیا آزمایشهای پزشکی دیگری نیز خواهم داشت؟
پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایشهای تصویربرداری (رادیولوژی) برای دیدن مسیر فیستول داشته باشد:
| ام‌آر‌آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) | این آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی جزئیات بالایی را ارائه می‌دهد و می‌تواند مسیر تونل و تعامل آن با عضلات و سایر اندام‌ها را نشان دهد. |
| سونوگرافی آندوسکوپی | به عنوان جایگزینی برای MRI، یک دوربین کوچک و پروب سونوگرافی به داخل مقعد وارد می‌شود. |
| فیستولوگرافی | یک اشعه ایکس از فیستول که پس از تزریق رنگ گرفته می‌شود تا مسیر فیستول را برجسته کند. |
انواع فیستول مقعدی چیست؟
فیستول‌های مقعدی بر اساس محل قرارگیری آن‌ها در رابطه با عضلات اسفنکتر مقعدی طبقه‌بندی می‌شوند:
| فیستول مقعدی بین‌اسفنکتریک | از عضله اسفنکتر داخلی مقعد عبور می‌کند و در فضای بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی حفر می‌شود. |
| فیستول ترانس‌اسفنکتریک | از هر دو لایه عضلات اسفنکتر مقعد عبور می‌کند. |
| فیستول سوپراسفنکتریک | از اسفنکتر داخلی عبور کرده و به اطراف اسفنکتر خارجی می‌رود. |
| فیستول اکسترااسفنکتریک | هر دو عضله اسفنکتر را دور می‌زند و معمولاً از رکتوم منشاء می‌گیرد نه مقعد. |
| فیستول مقعدی سطحی | از قسمت پایینی کانال مقعدی عبور کرده و عضلات را دور می‌زند. |
درمان فیستول مقعدی چیست؟
اکثر فیستول‌های مقعدی برای رفع نیاز به جراحی دارند. بهبود خود به خودی معمولاً با عفونت‌های مکرر و آبسه‌هایی که فیستول را دوباره باز می‌کنند، دنبال می‌شود. اگر فیستول ناشی از بیماری التهابی روده باشد و عفونی نشده باشد، گهگاه با درمان دارویی بهبود می‌یابد. راه های درمان گیاهی فیستول را مطالعه کنید.
لیزر فیستول مقعدی
لیزر فیستول مقعدی یک روش کم‌تهاجمی برای درمان فیستول مقعدی است که با استفاده از انرژی لیزر انجام می‌شود. در این روش، یک فیبر نوری نازک وارد کانال فیستول می‌شود و انرژی لیزر به طور مستقیم به دیواره داخلی کانال فیستول تابانده می‌شود، که باعث بسته شدن کانال و تخریب بافت عفونی می‌شود. این روش باعث کاهش درد پس از عمل، کوتاه شدن دوره بهبودی و کاهش خطرات عوارض جراحی سنتی مانند عفونت و بی‌اختیاری مدفوع می‌شود. لیزر فیستول معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
جراحی
جراحی فیستول مقعدی بسته به پیچیدگی آن می‌تواند ساده یا پیچیده باشد. فیستول‌های ساده‌تر فقط مقدار کمی از عضله را درگیر می‌کنند و درمان آن‌ها معمولاً ساده است. فیستول‌های پیچیده‌تر ممکن است نیاز به جراحی‌های متعدد داشته باشند.
فیستول‌های ساده
اگر فیستول مقدار کمی از عضله را درگیر کند و شاخه‌ای نداشته باشد، به عنوان فیستول ساده شناخته می‌شود. درمان جراحی فیستول ساده فیستولوتومی نامیده می‌شود. این روش یکبار انجام شده و معمولاً مؤثرترین راه برای درمان فیستول مقعدی است.
- فیستولوتومی: جراح کولورکتال سقف فیستول را بریده و به آن اجازه می‌دهد از پایین به بالا پر شود. آن‌ها همچنین ممکن است بافت عفونی را حذف کنند.
فیستول‌های پیچیده
فیستول پیچیده ممکن است مقدار قابل توجهی از عضله را درگیر کند، دارای شاخه باشد، یا شرایطی داشته باشد که خطر عوارض جراحی را افزایش دهد. این فیستول‌ها ممکن است به چندین عمل جراحی نیاز داشته باشند.
جراح کولورکتال شما ممکن است از یک یا چند تکنیک زیر استفاده کند:
تخلیه ستون
- تعریف: ستون (Seton) نوعی نخ جراحی است که با گذشت زمان جذب نمی‌شود اما باید برداشته شود.
- روش: جراح ستون را از طریق فیستول شما حلقه می‌کند تا به مدت طولانی باز بماند و تمام ترشحات خارج شود. این تکنیک به بافت اجازه می‌دهد تا زمانی که از طریق عضله بریده می‌شود، بهبود یابد و به بهبود زخم کمک می‌کند تا زخم‌ها از هم جدا نشوند.
- پیگیری: جراح ممکن است بعداً درن را برداشته و فیستول را با فیستولوتومی یا روش دیگری ببندد. اگر فیستول به دلیل یک بیماری مزمن مانند بیماری التهابی روده ایجاد شده باشد، جراح ممکن است تخلیه ستون را به‌طور نامحدود در محل خود باقی بگذارد.
فلپ پیشرفت اندورکتال
- هدف: این روش از بریدن سقف فیستول جلوگیری می‌کند تا ماهیچه‌های اسفنکتر دست نخورده باقی بمانند.
- روش: جراح بافت عفونی اطراف دهانه داخلی فیستول مقعدی را برش می‌دهد و سپس سوراخ را با پایین کشیدن فلپ بافت سالم از داخل راست روده می‌پوشاند. فیستول باید از دهانه بیرونی خارج شود و از داخل به بیرون شروع به بهبود کند.
- موفقیت: این روش حدود 70 درصد مؤثر است، اما در برخی موارد عفونت و فیستول همچنان عود می‌کند و خطر آسیب به عضله اسفنکتر در هنگام بریدن فلپ وجود دارد (تقریباً 30درصد).
روش LIFT
مخفف: LIFT به معنای «بسته شدن مجرای فیستول بین اسفنکتریک» است.
- روش: این روش شامل بستن بخشی از فیستول که از بین دو عضله اسفنکتر شما عبور می‌کند، معمولاً با بخیه است. سپس جراح ممکن است کل مجرای فیستول را از این فضا خارج کند یا بافت عفونی داخل آن را بتراشد. این روش معمولاً از روش تخلیه ستون پیروی می‌کند و خطر آسیب رساندن به عضلات اسفنکتر را ندارد.
- موفقیت: این روش نسبت به فیستولوتومی کمتر است.
خطرات جراحی فیستول مقعدی
خطرات اصلی عبارتند از:
- عفونت مکرر: اگر عفونت به طور کامل از فیستول برطرف نشده باشد، ممکن است عفونت ادامه یابد. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً می‌توانند عفونت‌های عودکننده را درمان کنند.
- فیستول عودکننده: فیستول ممکن است پس از جراحی دوباره عود کند اگر به طور کامل بهبود نیابد، به ویژه اگر شرایط مزمن زمینه‌ای وجود داشته باشد.
- بی‌اختیاری مدفوع: برخی افراد پس از جراحی فیستول مقعدی ممکن است مشکلاتی در نگهداری گاز یا نشت مدفوع داشته باشند. این عوارض در جراحان مجرب کولورکتال کمتر دیده می‌شود.
بهبودی پس از جراحی فیستول مقعدی
روش‌های فیستول مقعدی معمولاً سرپایی هستند، بنابراین می‌توانید همان روز به خانه بروید. برخی افراد ممکن است برای جراحی بیشتر بعداً مراجعه کنند. نسخه‌ای از داروهای ضددرد همراه با دستورالعمل‌هایی برای مراقبت از خود به خانه برده می‌شود. این دستورالعمل‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مکمل‌های آب و فیبر: داروهای ضددرد ممکن است باعث یبوست شوند، بنابراین ممکن است مکمل‌های فیبر برای جلوگیری از یبوست تجویز شوند. مهم است که این‌ها را با آب فراوان مصرف کنید.
- حمام سیتز: خیساندن مقعد در یک حمام سیتز (یک حمام گرم و کم عمق) حداقل یک بار در روز به تسکین و تسریع بهبودی کمک می‌کند.
- مدیریت زخم: ممکن است لازم باشد پانسمان‌هایی روی زخم بمالید تا زهکشی جمع شود و برای تمیز نگه داشتن آن اغلب تعویض شوند.
برای اطلاعات بیشتر مدت زمان بستری و دوران نقاهت عمل فیستول را مطالعه کنید.
چه انتظاری باید از فیستول مقعدی داشته باشید؟
چشم‌انداز شما به نوع فیستول مقعدی بستگی دارد، که روند درمان و بهبودی را مشخص می‌کند. به طور کلی، انتظار می‌رود که سه تا شش هفته را برای بهبودی پس از یک یا چند عمل جراحی سپری کنید. برخی از فیستول‌ها پس از جراحی بازمی‌گردند، به‌ویژه اگر شاخه‌های زیادی داشته باشند یا به دلیل یک بیماری مزمن ایجاد شده باشند. افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده ممکن است دچار فیستول‌های مقعدی متعدد شوند.
چه زمانی باید در مورد فیستول مقعدی به پزشک مراجعه کنم؟
همیشه در صورت تجربه درد مقعدی به پزشک مراجعه کنید. شرایط آنورکتال که باعث درد قابل توجهی می‌شود، ممکن است جدی باشد. تصور نکنید که این مشکل خودبه‌خود برطرف می‌شود. هموروئید ممکن است رایج‌تر و آشنا باشند، اما معمولاً خیلی دردناک نیستند. اگر پزشک عمومی به شما گفت که این هموروئید است اما درد ادامه دارد، به یک متخصص مانند متخصص گوارش یا جراح کولورکتال مراجعه کنید.
